Protest tegen azc in Den Hoorn, Delft laat zien dat het ook anders kan

Drie jaar geleden, op 3 september 2022, kwamen de eerste asielzoekers naar de opvanglocatie Manderspark op grond van de TU Delft. Het was het begin van de asielcrisis en er waren dringend opvangplekken nodig. In Delft werd het Manderspark als noodopvanglocatie aangewezen, voor een periode van zes maanden.

Uiteindelijk werd die periode van zes maanden meermaals verlengd. Recent werd de locatie verbouwd om deze geschikt te maken voor langer verblijf. En dat was volgens de medewerkers hard nodig. De tijdelijke opvang werd inmiddels al twee jaar bewoond. Er was een rattenplaag op het terrein en de hygiëne liet te wensen over.

En toch kan de opvang in Delft als een succes worden beschouwd, vanuit een ander oogpunt. In veel gemeenten leidt opvang tot onrust. Boze mensen, protesten bij stadhuizen en bedreigingen aan het adres van lokale bestuurders zijn aan de orde van de dag. Zo waarschuwde de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden in april dit jaar dat de komst van een azc vaak leidt tot agressie richting raadsleden. Maar in Delft is er geen sprake van grootschalige ophef.

Om te zien hoe anders dit kan gaan, hoef je slechts naar buurgemeente Midden-Delfland te kijken. Sinds de aankondiging dat er een opvanglocatie voor 225 vluchtelingen komt in Den Hoorn is de onrust in het dorp alsmaar groter geworden. Ondanks grote onvrede, gaat het azc naar verwachting eind dit jaar open.

Zaterdag 6 september leidde dit tot een demonstratie in het dorp dat tegen Delft aan ligt. Volgens het Algemeen Dagblad kwamen hier ongeveer 200 mensen op af. En de organisatoren stellen een grotere groep te vertegenwoordigen. Het AD schrijft dat veel van de demonstranten die erbij waren de moord op Lisa uit Abcoude in het achterhoofd hadden. De politie pakte niet lang na de moord een 22-jarige asielzoeker op als verdachte. 

Dit leidde tot nationale ophef. Politici zoals Geert Wilders grepen de zaak aan in het debat over opvang. In Den Hoorn werd duidelijk dat dit de angst voor azc's bij veel mensen aanwakkert.

Verbazingwekkend is de angst niet per se. In de media verschijnen regelmatig berichten over incidenten in en om opvanglocaties. De moord op Lisa is een recent voorbeeld dat veel aandacht kreeg. Maar ook een simpele zoekopdracht op Google naar nieuwsberichten over geweld rond asielopvang levert resultaten op als “Geweld bij asielopvang Zoetermeer: twee gewonden, agent krijgt kopstoot bij aanhouding” en “Extra beveiliging en camera's na diefstal en vechtpartij bij asielopvang op Scheveningen”.

Wordt de omgeving dan daadwerkelijk onveiliger, wanneer er een azc komt? Verschillende instanties zeggen op basis van cijfers dat dit meevalt of gewoon niet het geval is.

Het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC) analyseert sinds 2017 jaarlijks incidenten en misdrijven rond opvanglocaties. Uit de meest recente rapportage blijkt dat in 2024 elf procent van de bewoners betrokken was bij een incident met agressie of geweld, en drie procent verdacht werd van een misdrijf. Volgens het WODC gaat het daarbij steeds om een relatief kleine groep bewoners.

Binnen die groep zijn vooral jonge mannen oververtegenwoordigd, een categorie die ook buiten opvanglocaties bovengemiddeld vaak in aanraking komt met de politie. Het WODC benadrukt wel dat een vergelijking met andere groepen in de samenleving lastig te maken is.

Daarmee is het ook zo dat het aantal en de aard van incidenten sterk kan verschillen tussen verschillende locaties. Opvanginstantie COA houdt per opvanglocatie in Nederland cijfers bij. Daarin is te zien dat ook op de opvanglocatie Manderspark in Delft geweldsincidenten voorkomen. Echter zijn verreweg de meest voorkomende incidenten in Delft overtredingen van de huisregels van de opvanglocatie. 

Gevraagd of er bekend is dat er in de omgeving van Delftse asiellocaties sprake is van meer criminaliteit, reageert een woordvoerder van de gemeente: “Dat is bij ons niet bekend.” Ook zegt de gemeente dat er bij hen geen klachten vanuit omwonenden binnenkomen over asielopvang.

Ondertussen houdt de gemeente zich wel bezig met het nieuwe azc in Den Hoorn. Dit komt namelijk op de Harnaschdreef, dicht tegen Delft aan. “De gemeente Delft en de gemeente Midden-Delfland hebben regelmatig contact over de opvanglocatie. Er zijn afspraken gemaakt over het informeren van direct omwonenden aan de Delftse kant van de locatie”, aldus de gemeente Delft.

Hierbij geeft de gemeente aan te “begrijpen dat omwonenden vragen en zorgen kunnen hebben” over de nieuwe opvangplek. Tegelijkertijd wijst de gemeente erop dat asielzoekers dikwijls een positieve bijdrage aan de samenleving geven.

Een voorbeeld is dat asielzoekers in Delft volgens de gemeente bij gaan dragen aan de musical Willem van Oranje. “Binnenkort opent op 100 meter afstand van opvanglocatie Manderspark het nieuwe Prinsentheater. Dit biedt kansen voor werkplekken in horeca en schoonmaak, waar bewoners graag invulling aan geven. Ook zijn bewoners bereid  zich vrijwillig in te zetten, bijvoorbeeld als verkeersregelaar of beveiliger.”

De gemeente deelt dat er ook diverse hoogopgeleide asielzoekers in Delft zijn. Deze worden gekoppeld aan bedrijven in de regio die hun expertise kunnen gebruiken. Ook zegt de gemeente dat al enkele bewoners van een Delftse opvanglocatie in een bejaardenhuis werken.

De situatie in Delft maakt duidelijk dat de komst van een azc niet automatisch onrust of gevaar met zich meebrengt. Waar in Delft de opvang ook kansen blijkt te bieden, blijft in Den Hoorn voorlopig de vrees overheersen.

Inmiddels zijn de eerste woonunits aan de Harnaschdreef geplaatst en verwacht het COA dat alle 66 units er in oktober staan. Daarna kunnen de eerste bewoners intrekken. Hoe de situatie zich daar zal ontwikkelen, moet de komende maanden duidelijk worden.