Ruimtevaart gaat als een raket, maar niet iedereen kan meedoen: "We lopen tegen grenzen aan"

Waar ruimtevaart vroeger misschien bekend stond om het ontdekken van buitenaards leven, gaat het inmiddels om veel meer dan dat. Van weersverwachtingen en het monitoren van klimaatveranderingen tot de navigatie op je telefoon en veilige communicatie. Wat er in de ruimte gebeurt wordt steeds belangrijker.
Dat weten ze ook in Europa. Zo investeert de Europese Commissie meer dan tien miljard euro in een eigen Europees satellietennetwerk. Dat moet ervoor zorgen dat we minder afhankelijk worden van Amerikaanse bedrijven.

Ruimtevaartcluster in Zuid-Holland
Extra geld en belangstelling betekent meer kansen in onze regio. In Zuid-Holland zit het zogeheten ruimtevaartcluster met onder meer het onderzoekscentrum van de Europese Ruimtevaartorganisatie (ESA) en Space Expo in Noordwijk.

Verder heeft Delft de opleidingen ruimtevaart bij de TU Delft en zitten er in Leiden bedrijven als Airbus. Tachtig procent van alle Nederlandse activiteiten omtrent ruimtevaart vindt in Zuid-Holland plaats.

Recordaantal bezoekers
Bij het onderzoekscentrum van de Europese ruimtevaart organisatie ESA in Noordwijk vierden ze in april nog het 50-jarig jubileum. Nederland was in 1975 een van de tien oprichters van de ESA, inmiddels zijn 23 landen aangesloten. De afgelopen vijftig jaar zijn er meer dan honderd ruimtemissies voorbereid.

Tijdens de viering werd stilgestaan bij het belang van ruimtevaart. 'Samen willen we toonaangevend blijven in de ruimtevaart en bijdragen aan een sterker en veiliger Europa', zei Dietmar Pilz, directeur van onderzoekscentrum ESTEC.

Naast ESA ESTEC zit de permanente ruimtevaartentoonstelling Space Expo in Noordwijk. In hun bezoekersaantallen merken zij ook dat ruimtevaart populairder is dan ooit. 'Vorig jaar hebben we een recordaantal bezoekers gehad', zegt woordvoerder Lana van Schie.

Zonnepanelen voor satellieten
Het ruimtevaartcluster in Zuid-Holland bestaat niet alleen uit een onderzoekscentrum en museum. Op het Bio Science Park in Leiden zit Airbus.

In een zogeheten cleanroom waar je een haarnetje, schoenhoezen en een labjas moet dragen, staat een groot uitgeklapt zonnepaneel dat iets weg heeft van een groot schoolbord.

'Het moet de heftige lancering overleven, het moet in de ruimte kunnen in- en uitklappen en het moet tien tot vijftien jaar gebruikt kunnen worden zonder gerepareerd te worden', vertelt een medewerker van Airbus.

'Het is daarmee heel anders dan een zonnepaneel op je dak. Nee dit paneel wordt gebruikt voor de weersatelliet met de naam MetOp-SG.'

Grotere opdrachten
Zonnepanelen voor satellieten, daar zijn ze bij Airbus Leiden in gespecialiseerd. Ook zij merken dat de aandacht voor ruimtevaart is toegenomen. Zo starten ze deze zomer met een nieuwe productielijn in Oegstgeest en worden hun opdrachten steeds groter.

'Eerst ontwikkelden we zonnepanelen of een paar satellieten. Nu hebben we een opdracht voor de zonnepanelen van ruim 200 satellieten', zegt Frank Meiboom, directeur sales van Airbus Nederland.

'Dat betekent wel dat we anders moeten werken. Onze productie wordt verder geïndustrialiseerd en het wordt meer seriebouw.'

Niet genoeg personeel
Op het dak van de faculteit voor ruimtevaart van de TU Delft staat een telescoop, onderdeel van een laser communicatie terminal, waarmee studenten de ruimte inkijken. Via een laptop bedienen ze de apparatuur. Ze zijn erg enthousiast en dat is niet gek, want niet iedereen wordt toegelaten tot de opleiding bij de TU Delft.

'In de afgelopen tien jaar, is het aantal studenten bij ons vertienvoudigd', zegt Pieter Visser. Hij is hoofd van de afdeling Space bij de TU Delft. 'Dat had het dubbele kunnen zijn, maar daar hebben we het personeel niet voor.'

Dat ze te weinig personeel hebben in Delft wordt volgens de universiteit versterkt door de bezuinigingen op het hoger onderwijs. Hierdoor lukt het ze niet om mensen aan te nemen voor goed onderwijs en voor het benutten van kansen op bijvoorbeeld Europese subsidies.

'Voor het eerst in dertig jaar merk ik dat we krimpen. Dat is zonde, want op de lange termijn leveren meer studenten ook meer geld op, ook voor de BV Nederland', zegt Visser.

Vanuit de TU Delft hebben sommige studentenprojecten immers geleid tot snel groeiende bedrijven zoals ISISPACE. Zij zijn gespecialiseerd in kleine satellieten en ontwikkelen onder meer satellieten voor Defensie.

'We zijn een interessante partij'
Hoewel het nog vroeg is om zekerheid te geven, hebben ze bij Airbus Leiden wel oren naar het Europese geld. Al benadrukken ze dat het om meer gaat dan alleen geld.

'Ik denk dat de recente geopolitieke ontwikkelingen aantonen dat je van eigen kracht moet uitgaan', zegt Meiboom. 'We merken dat we als Europa autonoom moeten zijn.'

De Europese gelden zijn nog niet zodanig verdeeld dat het Airbus Nederland al concreet opdrachten heeft opgeleverd, maar wanneer dat het geval is, dan zijn ze er klaar voor. 'De gehele ruimtevaartsector kijkt hoe ze daar aan boord kunnen komen. Ik denk dat wij een interessante partij zijn om bij te dragen, maar we moeten de opdrachten nog verwerven', zegt Meiboom.

Kansen niet benut
Het extra geld dat beschikbaar gesteld wordt vanuit Europa lopen ze in Delft hoogstwaarschijnlijk mis.

'Het had voor verbreding en verdieping van ons onderzoek kunnen zorgen, maar deze kansen kunnen we niet benutten. Zo heb ik laatst een belangrijk project met een buitenlands bedrijf af moeten zeggen', zegt Visser die wil dat de bezuinigingen teruggedraaid worden. 'Eerst moeten de budgetten weer op peil komen.'

Bron: Omroep West