Delft in top van steden met meeste lichtvervuiling van Nederland

Uit metingen van de Atlas Leefomgeving blijkt dat Delft op sommige locaties hoge waarden scoort; soms meer dan twee keer zoveel als andere  gemeenten.   

Waar het elders mogelijk is om de Melkweg te zien, blijft in Delft de sterrenhemel vaak verborgen achter een sluier van kunstlicht. Van lichtreclames tot industriële terreinverlichting en overbelichte wegen, het stadslicht schijnt tot ver in de atmosfeer.  

Lichtvervuiling heeft duidelijke gezondheidsgevolgen voor mensen. Kunstlicht ‘s nachts verstoort de productie van melatonine, het hormoon dat ons slaapritme reguleert. Het verhoogt mogelijk het risico op slaapproblemen, obesitas, depressie en zelfs bepaalde vormen van kanker. Volgens de Gezondheidsraad zou beleid zich nadrukkelijker moeten richten op het behoud van duisternis als een essentiële factor voor gezondheid.  

Nieuwe inzichten vanuit de lucht  

De gemeente Delft erkent dat lichtvervuiling een groeiende zorg is, maar wijst erop dat de grootste bronnen buiten de stadsgrenzen liggen. In 2023 werd een uitgebreide lichtscan uitgevoerd door adviesbureaus Kavel10 en Tauw. 

Daarbij werden nachtelijke luchtopnames ingezet om een actueel en gedetailleerd beeld te krijgen van alle lichtbronnen in en rond de stad. Deze data vormt de basis voor het ‘Beheerplan Openbare Verlichting 2024–2027’, waarin onder andere wordt onderzocht waar verlichting verminderd of aangepast kan worden.  

Volgens dit plan draait het om een balans: energiebesparing en duurzaamheid aan de ene kant, veiligheid en leefbaarheid aan de andere. De invoering van dimbare ledlampen en bewegingssensoren is een van de oplossingen die worden verkend.  

Een opvallend initiatief is het lichtontwerp voor de Delftse Hout van de TU Delft. Daar wordt geëxperimenteerd met beweging gestuurde LED-stroken die alleen oplichten als er daadwerkelijk een wandelaar of fietser passeert. Ideeën voor de rest van de stad worden dus al in de praktijk gebracht in de Delftse hout.  

 

Het project is afgestemd op internationale normen van de ‘International Dark Sky Association’ en houdt rekening met flora en fauna. Vooral nachtdieren zoals vleermuizen hebben baat bij deze aanpak: hun navigatie en voedselgedrag worden minder verstoord.  

Ondanks voordelen van het donker, willen veel mensen dat de straat goed verlicht is, omdat ze zich anders niet veilig voelen. Dat kunstlicht 'veilig' voelt, verklaart volgens experts waarom bedrijven en bewoners vaak overdadig verlichten.   

Maar wetenschappelijk bewijs toont aan dat constante verlichting lang niet altijd leidt tot minder inbraken. Integendeel: gerichte, bewegingsgestuurde verlichting blijkt effectiever én zuiniger. Delft doet mee aan nationale bewustwordingsacties, zoals de ‘Nacht van de Nacht’. Dat is een jaarlijks evenement georganiseerd door de Natuur en Milieufederaties.

Tijdens de Nacht van de Nacht worden er door het hele land evenementen georganiseerd in het donker. Daarnaast doven honderden bedrijven en gemeenten lichten van gebouwen en reclameverlichting. Dit jaar wordt de Nacht van de Nacht voor de 21e keer georganiseerd met honderden mooie activiteiten.  

Volgens lichtexpert Wim Schmidt ligt de verantwoordelijkheid nu vooral bij gemeenten en provincies, terwijl landelijke regelgeving achterblijft. "De enige wettelijke beperkingen gelden voor lichtuitstoot uit kassen," zegt hij. Toch is er volgens Schmidt hoop: technische innovaties, dalende kosten van slimme verlichting en groeiende wetenschappelijke kennis maken het makkelijker dan ooit om over te stappen op duurzamere oplossingen.  

Dat verduurzaming en kostenbesparing hand in hand kunnen gaan, bewees Texel eerder: daar daalden de energiekosten met bijna 70% na het vervangen van straatverlichting door slimme systemen. Ook Delft kan die stap maken, en zo weer ruimte geven aan wat ooit vanzelfsprekend was: de duisternis van de nacht.