Jeanette Chedda (BIJ1): "Ik hoor niet te maken te hebben met racisme"

BIJ1 wordt, na een afsplitsing van DENK, in 2016 door Sylvana Simons opgericht. Door de jaren verzilverd de partij in de Amsterdamse raad en in de Tweede Kamer een zetel. Nu breidt de activistische beweging voor de komende raadsverkiezingen zich uit naar onder meer Delft. Bekende van BIJ1 Jeanette Chedda mag zich hier de trotse lijsttrekker noemen en is de heuse oprichter van de lokale BIJ1-tak. Voor iemand die “helemaal geen politieke ambities” had, zit de flamboyante lijsttrekker inmiddels vuistdiep in het politieke wereldje.

Chedda’s politieke carrière begint met een simpele sollicitatie als BIJ1 enkele jaren terug op zoek gaat naar nieuwe Tweede Kamer kandidaten voor de landelijke verkiezingen. Ze krijgt een vacature doorgespeeld. “Ik ben eventjes gaan kijken en ik was enorm onder de indruk. Het partijprogramma sprak me enorm aan. Ik dacht: ik ga gewoon solliciteren en ik kijk wel waar ik beland.” Chedda mag op gesprek komen bij onder meer de kiescommissie. “Ze vroegen mij waar ik mezelf zou zien op de lijst. Ik zei: zet me maar ergens neer. Ik vond het ook wel spannend. Ik bedoel: de Tweede Kamerverkiezingen, dat is niet niets, hè.” Als ze de conceptlijst onder ogen krijgt, weet ze niet wat ze ziet: ze staat op nummer vier. “Ja, ik moest er zelf ook even van bijkomen.”

“Mijn droom was eigenlijk om model te worden, of iets in de media te doen. Dus dat is heel iets anders.” Chedda ziet haar politieke loopbaan dan ook niet als een ambitieus carrièreplan, maar als een noodzaak. Als ervaringsdeskundige weet ze hoe het is om niet altijd gehoord of gezien te worden. Sterker nog, in de huidige maatschappij voelt Chedda zich vaak genoeg niet gelijkwaardig behandeld. “Ik ben een gehandicapte vrouw van kleur,” legt Chedda uit. Ze zit vanwege de aangeboren bindweefselaandoening osteogenesis imperfecta (OI) in een rolstoel. Ze vervolgt: “Dat betekent dat in een samenleving waar we nog te maken hebben met seksisme, racisme en validisme je nooit als gelijkwaardige wordt gezien. Ik ga er niet van uit dat iedereen dit bewust doet. Op individueel niveau zien mensen mij als mens. Maar onze cultuur is er gewoon niet naar.”

Eind 2018 maakt ze kennis met het activistisch collectief Feminist Against Ableism (FAA). De groepering bestaat uit feministen die strijden tegen validisme, discriminatie tegen gehandicapte mensen. Chedda had geen idee van een Nederlands antivalidisme-organisatie. Onder de indruk dat ze is, raakt ze meer betrokken bij het collectief. Door FAA loopt ze in haar leven voor het eerst mee in een demonstratie. “Dat was in 2019. En dat heeft het activisme echt in mij aangewakkerd. Ik ben toen echt actief lid geworden.” Nog geen jaar later staat ze als FAA-lid zelf te speechen.

Bij de afgelopen Tweede Kamerverkiezingen ontvangt Chedda meer dan 4.450 stemmen, meer dan de toenmalige nummer twee op de lijst. Helaas voor Chedda is het niet genoeg om in de Kamer te komen, de partij blijft op 1 zetel steken. Nu wilt ze het BIJ1-geluid naar Delft halen. “Om in mijn eigen stad, bijna naast m’n deur, gelijkgestemde te vinden. Ja, dat is heel erg fijn. Je kijkt dan met heel andere ogen naar de stad.” Als inwoner heeft ze namens BIJ1 weleens ingesproken bij de Delftse raad, maar dat vindt Chedda inmiddels ‘irritant’. “Je praat één minuut, en als je geluk hebt reageren ze of stellen ze vragen. Je kunt niet echt in gesprek.” Met een plekje in de raad zouden de linkse activisten het echte gesprek aan kunnen gaan.

De vraag is of na het gesprek ook mogelijkheden zijn voor compromissen bij BIJ1. Activisten worden vaak gekenmerkt door hun standvastigheid in standpunten - sommigen zouden het wellicht koppigheid kunnen noemen, anderen beschrijven het liever als een rechte rug hebben. Zo tegenstrijdig wordt het Nederlandse politieke landschap getypeerd met eindeloos praten en polderen. Chedda beseft zich maar al te goed dat de systeemverandering die zij zo graag zien niet in je eentje gerealiseerd kan worden. “Het is een kwestie van samenwerken, en we kijken ook uit naar die samenwerking. Je kunt niet alleen dingen bereiken, dat moet je samen doen. Dan moet je je bewegen in de bestaande systemen, dat heb je niet van de één op andere dag.”

Eén van die grote systeemveranderingen waar Chedda de strijd aan mee wilt gaan is racisme en discriminatie. “Na de moord op George Floyd zagen we dat de Delftse D66-fractie een lijst van heel goede vragen had opgesteld als het gaat om racisme en discriminatie.” Naar aanleiding van de dood van Floyd ontstaan er in de zomer van 2020 wereldwijd grote antiracisme-demonstraties, de zogeheten Black Lives Matter-protesten. Chedda schrikt als ze de beantwoording van de gemeente voor ogen heeft. “Kort gezegd zag de gemeente geen aanleiding om onderzoek te doen naar hoeverre dit speelt in onze stad. Om dat bij voorbaat te zeggen vind ik problematisch. Ik krijg de indruk dat ze denken dat Delft een uitzondering is op het landelijk. Dat is natuurlijk raar, dat klopt gewoon niet. Wij horen namelijk geluiden dat dat namelijk wel hier gebeurd.”

Chedda wilt dat deze problematiek veel beter in kaart wordt gebracht. Ook de antidiscriminatiebureaus spelen hier een rol in. “Die zijn er niet voor niets. Die hebben eigenlijk een hele grote rol. Ik vraag me ook af of mensen wel goed genoeg weten waar ze nu terecht kunnen. Daarnaast is de meldingsbereidheid hartstikke laag. Iedereen kent wel iemand die ooit te maken heeft gehad met racisme of discriminatie. Daar willen we echt verandering in brengen, zodat we het probleem inzichtelijker krijgen en oplossingen kunnen bieden.”

“Als je wit bent heb je ook helemaal geen last van racisme, dat is de dominante groep van dit land. Maar ik heb gewoon evenveel bestaansrecht als ieder ander. Ik hoor níet te maken te hebben met racisme, omdat ik van kleur ben. Ik hoor níet te maken te hebben met discriminatie, omdat ik in een rolstoel zit. Ik hoor níet minder te verdienen dan mijn collega die hetzelfde werk doet, omdat ik een vrouw ben. Maar die dingen gebeuren wel, en dat moet gewoon stoppen. We moeten stappen maken om daar verandering in te brengen. Oók in Delft, ook al denkt de gemeente op dit moment dat het hier allemaal niet speelt.”

Ook over de huidige crisis in de woningmarkt kan Chedda haar verstand niet bij. “Het is geen markt. Die hele marktwerking moet er wat mij betreft van af. Het gaat alleen maar over geld, maar een huis is om in te wonen.” Chedda is van mening dat de woningcrisis die wij nu ervaren een gemaakte crisis is dankzij ‘verkeerde politieke keuzes’ van de afgelopen jaren. “Als je kijkt naar de koopprijzen en huurkosten dan vind ik dat mensen nu worden geëxploiteerd.” Een ‘goede’ politieke keuze zou volgens BIJ1 zijn om vijftig procent van de bouw naar de sociale huurwoningen te laten gaan. “Ook denk ik dat het belangrijk is om eerder onderhoud te plegen en soms gewoon niet over te gaan tot sloop.”

Chedda ziet er nu een tendens is ontstaan om verschillende de schuld te geven voor de woonproblematiek. “Groepen worden tegen elkaar uitgespeeld. Dat is natuurlijk helemaal niet goed. Er zijn niet verschillende groepen verantwoordelijk voor de wooncrisis. De ene keer wordt er gewezen naar vluchtelingen, de andere keer naar studenten. Ondertussen wordt er in de politiek beslissingen gemaakt waar deze groepen helemaal geen invloed over hebben. Wonen is een grondrecht. Daar hebben groepen geen schuld aan.”

BIJ1 onderscheidt zich met het ‘echte’ activistische karakter van de partijen, stelt Chedda. “Wij zijn activisten die een politieke stap maken ten opzichte van een gevestigde partij die weleens naar een demonstratie gaat. Dat is wel echt een groot verschil: wij zijn organizers, wij zijn mensen uit de community, wij zijn mensen die onrecht aankaarten en het opnemen voor groepen die nu niet gerepresenteerd worden. Voor de aankomende ambsperiode ziet BIJ1 een rol voor in de oppositie. Zo hopen ze de linkse (bestuurs)partijen “wat meer naar links te trekken”. “Gezien de keuzes die de coalitie heeft gemaakt, die zijn niet per se links genoeg. Wij zijn eigenlijk die linkse waakhond.”