Sportpaardenfokkerij in de lift: 'Hengsten uitzoeken is het leukste dat er is'

Kalm laat een grote voskleurige merrie zich mooi maken. De laatste knotten worden in haar manen gevlochten en er wordt een borstel over haar glanzende vacht gehaald. De merrie laat alles rustig over zich heen komen.

Een paar uur later moet ze zich van haar beste kant laten zien op de Zuid-Hollandse centrale keuring van het Nederlands paardenstamboek KWPN, dat op manege De Prinsenstad in Delft wordt gehouden. Een deskundige jury beoordeelt tientallen merries en veulens en bepaalt welke door mogen naar de Nationale merriekeuring in Ermelo.

'Dit is Special, een driejarige merrie', vertelt Anton Duijndam van manege De Prinsenstad over de vos. 'Haar vader is Las Vegas en de vader van de moeder is Franklin. Deze hengsten lopen allebei op het hoogste dressuurniveau.'

Duijndam heeft het paard, samen met fokker Nico Witte, gekocht als veulen. 'We vonden het allebei een prachtig veulen en besloten het gezamenlijk aan te kopen.'

Een juiste keuze, zo blijkt, want de merrie heeft de voorselectie van de centrale keuring doorlopen en mag deze middag optreden in de kampioenskeuring. Special en Shakira, een andere merrie van De Prinsenstad die hiervoor is geselecteerd, behoren tot de acht beste driejarige merries van Zuid-Holland. Maar slechts een van deze acht kan gekroond worden tot dressuurkoningin van Zuid-Holland.

'Het is superleuk dat twee van onze paarden mogen meelopen met de kampioenskeuring', zegt Jordy Duijndam, de neef van Anton. 'Dit is waar we het voor doen.'

Want naast het runnen van het manegebedrijf koopt en fokt de familie Duijndam elk jaar ook een paar veulens. Doel is om steeds betere sportpaarden te krijgen voor zowel springen als dressuur. Garanties zijn er niet, maar er zijn wel wat handvatten.

'We kijken naar de afstamming, dus naar de familie van het paard', legt Jordy uit. 'Daarbij zijn de prestaties van de vader en de moeder belangrijk, maar ook wat er bekend is over het karakter van de nakomelingen.'

'Hengsten uitzoeken is het leukste dat er is', vult oom Anton aan. 'En dan is het altijd afwachten of je gelijk had. Dat weet je pas achteraf.'

Bij het uitzoeken proberen ze de beste foklijnen bij elkaar te halen. Anton: 'Als je twee paarden op Grand Prix-niveau bij elkaar zet heb je grotere kans dat daar een goed dressuurpaard uitkomt dan met twee paarden op een lager niveau. De potentie is waarschijnlijk groter. Maar als mijn vader professor is en mijn moeder ook, dan wil dat niet zeggen dat ik ook professor wordt. Zo werkt het niet.'

Ondanks de onzekerheden is de kennis van het fokken van sportpaarden in Nederland bovengemiddeld. De export van paarden naar het buitenland zit in de lift, becijferde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

Volgens het CBS staat Nederland internationaal bekend als een grote fokker van sportpaarden die voor veel geld worden geëxporteerd, met name naar de Verenigde Staten. In 2024 exporteerde Nederland 19.000 paarden, met een gemiddelde waarde van 24.000 euro per paard, blijkt uit de cijfers.

De uitkomsten zijn herkenbaar voor Ralph Venrooij, hoofd fokkerijzaken van het KWPN. 'Onze paarden gaan de wereld over', zegt hij. 'Tijdens de afgelopen Olympische Spelen liepen er heel veel Nederlandse paarden mee, ook met buitenlandse ruiters. Van alle stamboeken waren toen de meeste paarden van het KWPN.'

Dat Nederland voorop loopt is volgens Venrooij historisch bepaald. 'Nederland is een fokkerijland', zegt hij. 'Van verschillende diersoorten, maar ook van paarden. En in het verleden zijn fokkers al snel sterk gaan selecteren. Ze gingen dus proberen de beste sportpaarden te fokken om daar vervolgens weer mee verder te fokken. Zo verbeteren we de paarden steeds verder.'

Het is een liefhebberij, maar je moet wel een lange adem hebben, weet Jordy Duijndam. 'Het is heel spannend om minimaal drie jaar te moeten wachten om te zien of een veulen dat je hebt gekocht of gefokt goed uitpakt. Pas na drie jaar opfok, waarin hij opgroeit, komt hij als driejarige weer terug en dan kun je pas echt zien of het is wat we hadden verwacht.'

En zelfs dan is er nog een lange weg te gaan voordat het paard is opgeleid tot dressuur- of springpaard.

Maar voor Special ziet de toekomst er voor nu in elk geval rooskleurig uit. De merrie wordt uitgeroepen tot de Zuid-Hollandse dressuurkoningin van de driejarigen. Ze mag door naar de Nationale merriekeuring, tot grote vreugde van haar eigenaren.

Hoe het verder gaat met Special is nog niet duidelijk. Ze wordt eerst zadelmak gemaakt, zodat ze leert om een ruiter te dragen. 'We gaan rustig kijken hoe ze zich gaat ontwikkelen', zegt Anton. 'Misschien fokken we nog een of twee veulens met haar, maar daar hebben we nog geen beslissing over genomen.'