Gemeente verwacht geen schade aan woningen door wegpompen grondwater

Moeten inwoners van Delft nog steeds vrezen voor stijgend grondwater, verzakkingen van huizen en gepeperde gemeentelijke belastingen? In hoeverre heeft de gemeente Delft het dossier rondom de grondwaterpompen van DSM onder controle en hoeveel ongebruikt grondwater wordt er nog steeds in zee geloosd? In het laatste deel van de onderzoeksreeks ‘Pompen of verzuipen’ van onderzoeksjournalist Bas Vermond kijken we of Delftenaren de komende jaren droge voeten houden.

De gemeente maakt zich geen zorgen | Foto: Omroep Delft
 
In de eerste drie delen van deze serie hebben we kunnen lezen hoe groot de gevolgen zijn van het grondwaterdossier in Delft . Diverse infrastructuurprojecten hebben jaren vertraging opgelopen en miljoenen euro’s extra gekost. Om te achterhalen of Delftenaren nog steeds moeten vrezen voor natte voeten, zoeken we Gerard Bloemhof op. Bloemhof is projectmanager bij de gemeente Delft en vanaf het prille begin betrokken bij de grondwaterpompen van DSM.

 

Over de belangrijkste vraag is hij duidelijk. Over stijgende grondwater en dus natte kelders of kruipruimtes hoeven inwoners zich geen zorgen te maken, in iedere geval niet door de grondwaterpompen. Het gefaseerd dichtdraaien van de pompen heeft de afgelopen jaren niet gezorgd voor een hogere grondwaterstand of problemen aan huizen. Wel blijven de gevolgen van klimaatverandering een aandachtspunt, regenbuien worden steeds heviger waardoor wateroverlast steeds vaker zal voorkomen, aldus de gemeente.
Op het terrein van DSM werd het grondwater eerst opgepompt | Foto: Omroep Delft
 
Elk uur 600.000 liter naar zee
DSM had 100 jaar lang 40 grondwaterpompen in bedrijf, waarmee 12 miljard liter grondwater werd opgepompt voor de fabriek. In 2009 nam de gemeente deze pompen over en startte met het gefaseerd verplaatsen en sluiten van deze pompen. Inmiddels zijn de pompen op het DSM-terrein allemaal afgesloten en heeft de gemeente 18 nieuwe putten binnen de gemeentegrenzen geslagen met elk een eigen pomp. Deze pompen staan niet allemaal aan, maar worden wisselend gebruikt. Volgens Bloemhof van de gemeente Delft is dit zodat ze gelijkmatig slijten en er altijd reservecapaciteit achter de hand aanwezig is. Er draaien op dit moment 15 grondwaterpompen tegelijk. Na dit jaar zullen dat er nog ongeveer 12 zijn.

 

Er wordt nog steeds een grote hoeveelheid grondwater afgevoerd, blijkt uit gegevens van de gemeente. Er verdwijnt elk uur 600.000 liter Delfts grondwater ongebruikt in de Noordzee, op jaarbasis is dit meer dan 5 miljard liter grondwater. Delft betaalt hier stevig voor, het tikt elk jaar zo’n 700.000 euro af om het grondwater via lange pijpleidingen in zee af te voeren. De bedoeling is dat na 2023 er elk jaar een miljard liter minder wordt opgepompt en afgevoerd.

 

Drie miljoen euro in schadefonds
Het afbouwen van het oppompen heeft Delft in 2021 moeten uitstellen omdat er teveel beweging in de bodem werd geregistreerd. Bloemhof: “Eigenlijk was dat niet eens nodig achteraf gezien. Maar we spelen volledig op zeker en hebben er veel van geleerd om een jaar over te slaan. Het zijn zulke kleine veranderingen (veel kleiner dan eerdere bodemdalingen) dat die geen invloed hebben op bebouwing.” Ook bij toekomstige bewegingen in de bodem grijpt de gemeente naar eigen zeggen direct in. Rekening met schade aan huizen en gebouwen houdt de gemeente dan ook niet.

 

Een aantal jaar geleden stelde de Delftse gemeenteraad een speciaal schadeprotocol in met bijbehorende ‘geldpot’, dit om eventuele schadevergoedingen door het grondwaterdossier te kunnen doen. Hoewel de gemeente veel vertrouwen heeft in de eigen aanpak rondom de grondwaterpompen, zit er toch zo’n drie miljoen euro in een speciaal schadefonds. Bloemhof: “We houden de omgeving zo goed in de gaten dat we eerder ingrijpen dan dat er schade kan ontstaan. In het onwaarschijnlijke geval van schade aan huizen zullen inwoners met de gemeente in gesprek moeten gaan en gaan we kijken of dat inderdaad te relateren is aan de afbouw van de grondwateronttrekking. En als dat zo is, dan treedt de nadeelcompensatieregeling die de gemeente heeft ingesteld in werking.”
Klimaatverandering is het grootste gevaar | Foto: Omroep Delft
 
Ook qua belastingen en heffingen hoeven inwoners de komende jaren niet te vrezen volgens de gemeente. Hoe minder pompen er operationeel zijn en hoe minder grondwater er tegen betaling in zee afgevoerd hoeft te worden, hoe lager de kosten voor het grondwaterproject voor de gemeente worden. Extra heffingen hoeven inwoners dan ook niet te verwachten.

 

Klimaatverandering grootste gevaar
Zijn er dan helemaal geen zorgen meer voor de inwoners en bij de gemeente Delft? Bloemhof: “Niet vanwege de grondwateronttrekking. We hebben tot nu toe nog geen invloed kunnen meten van de afbouw. Klimaatverandering is een ander verhaal. Steeds vaker zullen er zware buien zijn waarbij er meer water valt dan er afgevoerd kan worden. Gecombineerd met de bodemdaling geeft dat in de toekomst meer wateroverlast. Helaas kunnen we daar met de grondwateronttrekking niks aan veranderen.”

 

In 2028 moet de laatste grondwaterpomp in Delft definitief dichtgaan. Of de gemeente Delft dan af is van alle grondwaterperikelen is de vraag. Bloemhof van de gemeente Delft verwacht wel af te zijn van de voormalige grondwaterpompen van DSM, maar niet van andere problemen rondom grondwater. Bebouwing in omliggende polders blijft volgens Bloemhof een groot aandachtspunt om ook daar in de toekomst droge voeten te houden.

 

Te vroeg om terug te kijken
Terugkijken op de afgelopen turbulente jaren willen Bloemhof en de gemeente Delft nog niet. Bloemhof: “We zitten er nog midden in, terugkijken is nog niet echt aan de orde. Maar het is wel duidelijk dat we een uniek probleem aan het oplossen zijn met een unieke aanpak. We zijn al veel verder gekomen met de afbouw dan vooraf was ingeschat en dat sterkt onze hoop dat we dit huzarenstukje kunnen voltooien en de onttrekking op termijn zonder schade in de omgeving kunnen sluiten.“
Het gemaal van waaruit het opgepompte water naar de zee wordt afgevoerd | Foto: Omroep Delft
 
Grootste risico’s achter de rug
Sinds DSM in 2004 aankondigde te gaan stoppen met het oppompen van het grondwater, zijn er veel juridische gevechten geweest. Ook kenmerkt dit dossier zich door cruciale missers, zoals bij de aanleg van treintunnel en de verdiepte A4. Hierbij zijn miljoenen euro’s aan belastinggeld verspild, doordat er te weinig is samengewerkt of er simpelweg is onderschat wat grondwater met grote bouwprojecten kan doen.

 

De grootste risico’s rondom het grondwater in Delft lijken achter de rug zijn. Wat rest is de vraag of overheden in de toekomst in staat zijn om grote uitdagingen zoals met grondwater adequaat en effectief sámen aan te pakken.

 

Deze onderzoeksreeks is mede mogelijk gemaakt door het Mediafonds Delft.

 

VERANTWOORDING
Via de Wet open overheid (Woo) vroeg onderzoeksjournalist Bas Vermond bij verschillende overheden documentatie op rondom de grondwaterpompen van DSM. Op basis van de documenten en gesprekken met ingewijden is deze serie tot stand gekomen.