Delftse Sheila Sitalsing ontdekt in haar boek het verborgen oorlogsverleden van haar familie
Na het overlijden van haar moeder in 2017 ontdekt de Delftse journalist, columnist en auteur Sheila Sitalsing een verborgen familiegeheim: haar opa had een hoge functie als NSB'er. In haar nieuwe boek Waar ik me voor schaam onderzoekt ze haar familiegeschiedenis en het omgaan met een beladen verleden. Ze vertelt erover in het radioprogramma Delft Centraal.
“Een paar dagen voor haar dood zei mijn moeder dat ze nog wat had opgeschreven”, vertelt Sitalsing. “Ik dacht aan belangrijke documenten, instructies of een stamboom. Ik had niet het idee dat het heel urgent was.”
Kort na het overlijden leest ze het document. Het blijkt over de oorlog te gaan. Haar moeder, geboren in 1929 in toenmalig Nederlands-Indië, keerde begin jaren dertig met haar ouders terug naar Nederland. In de aantekeningen staat dat haar vader, Sitalsings opa, zich in 1935 had aangesloten bij de Nationaal-Socialistische Beweging (NSB).
Diep zwijgen
De ontdekking kwam voor Sitalsing als een grote verrassing. “Mijn moeder heeft hier haar hele leven niet over gesproken met ons. Zelfs niet met mijn vader, haar man waarmee ze tot haar dood 55 jaar getrouwd is geweest”, zegt Sitalsing. “Het was een diep zwijgen.” Als kind stelde ze haar moeder juist vaak vragen over de oorlog. “Ik vond dat intrigerend. Ze vertelde mij er ook uitgebreid over, alleen liet ze steeds stukjes weg.”
Persoonlijke zoektocht
Wat begon als een persoonlijke zoektocht, groeide uit tot iets groters. “Aanvankelijk dacht ik dat het een groot geheim was, waar niemand van mocht weten", zegt de journalist. Desondanks besluit ze om op onderzoek uit te gaan naar de geschiedenis van haar opa. "In eerste instantie niet om er een boek over te schrijven, maar om zelf te begrijpen wat er precies was gebeurd.”
Gaandeweg realiseerde ze zich dat dit geen uniek verhaal was. “Halverwege kwam ik tot de ontdekking dat dit een verhaal is van heel veel mensen.” Deze ontdekking leidde tot het nieuwe boek.
Veroordeeld
Sitalsing begint haar onderzoek in het Nationaal Archief in Den Haag. Daar bevinden zich de zogeheten ‘bruine dozen’: strafdossiers van de meer dan 400.000 Nederlanders die na de oorlog zijn onderzocht op collaboratie. Ook het dossier van haar opa ligt daar. Hij blijkt na de oorlog veroordeeld te zijn tot vijf jaar interneringskamp.
“Hij bleek een hoge rang bij de NSB te hebben, niet laag en onschuldig als ik aanvankelijk dacht. Hij was officieel penningmeester en ook adjunct van de gewestelijk leider voor Zuid-Holland. Daar had hij ook goed zicht op bijvoorbeeld de Jodenvervolging."
Handvatten
Met Waar ik me voor schaam schreef Sitalsing een boek dat ze zelf een 'instructieboek' noemt. Het biedt handvatten voor mensen die met schaamte in hun familiegeschiedenis worstelen.
Hierin roept ze op tot compassie. “Heb compassie voor de nazaten van mensen die fout waren in de oorlog.” Tegelijkertijd waarschuwt ze voor onverschilligheid, ook met kijk op de huidige geopolitieke spanningen. “Laten we niet onverschillig zijn. Kijk niet weg, maar laat je stem horen. Kies niet altijd voor de makkelijkste weg.”
Sheila Sitalsing (1968) is een Nederlandse journalist, columnist en auteur. Ze schrijft voor de Volkskrant en heeft eerder gewerkt bij onder andere Elsevier en de NOS. Sitalsing heeft verschillende onderscheidingen ontvangen voor haar journalistieke werk. Waar ik me voor schaam is haar derde boek.
